Verstandelijke beperking

Het intellectueel functioneren van iemand met een verstandelijke beperking ligt onder het gemiddelde (IQ lager dan 70/75). Bovendien is de achterstand op intelligentieniveau altijd in combinatie met beperkingen in het aanpassingsgedrag, op 2 of meer van de volgende gebieden: communicatie, zelfverzorging, zelfstandig kunnen wonen, sociale en relationele vaardigheden, gebruik maken van gemeenschapsvoorzieningen, zelfstandig beslissingen nemen, gezondheid en veiligheid, functionele intellectuele vaardigheden, vrijetijdsbesteding, werk. Tenslotte uit de verstandelijke beperking zich voor de leeftijd van 18 jaar. Taalontwikkeling en taalbegrip bij mensen met een verstandelijke beperking gaan langzamer. Zintuigen zoals horen, zien, ruiken, proeven, voelen kunnen niet of onvoldoende functioneren.

Let op: De wijze waarop iemand iets vertelt, zegt niets over hoe hij iets begrijpt. Vaak zijn er combinaties van verstandelijke beperkingen met bijv. autisme, lichamelijke beperkingen en/of angststoornissen. Kenmerkend voor mensen met een verstandelijke beperking is dat in veranderende sociale omgevingen ze NIET flexibel zijn en onaangepast sociaal gedrag kunnen vertonen.

Kenmerken

Mensen met een verstandelijke beperking kunnen signalen niet goed interpreteren en raken (ernstig) in de war met gevoelens van stress en angst. Hierdoor kunnen zij niet passend reageren;
Door geheugenproblemen zal het meer moeite kosten om een oplossing of uitweg te vinden;
Uit onderzoek is bekend dat deze mensen vaak niet weten hoe zij moeten handelen;
Er is permanent behoefte aan structuur, duidelijkheid en overzichtelijkheid;
Er is een grote mate van gevoeligheid voor paniek.

Informatie over een mogelijke ramp, voorbereidingen en evacuatie

Mensen met een verstandelijke beperking hebben meer moeite met het lezen en begrijpen van een tekst en velen kunnen gewoon niet lezen en / of schrijven. Beelden zijn belangrijker dan woorden. Eenvoudige tekens bereiken hen het beste. De informatie over een mogelijke ramp, voorbereidingen en evacuatie bereikt hen het best wanneer deze kort en eenvoudig is en verduidelijkt wordt met pictogrammen. Ook verkrijgen zij deze informatie graag via tv, radio of via begeleiders of familie.

Een bericht over een mogelijke evacuatie wordt het snelst opgevolgd wanneer deze informatie wordt verstrekt door een persoonlijk begeleider of familie. De professionele hulpverlening, zoals politie en brandweer zijn een tweede optie. Er is behoefte aan individuele ondersteuning van een bekend persoon.

Voorbereiding

Mensen met een verstandelijke beperking, maar ook professionele hulpverleners en begeleiders, zijn in onvoldoende mate bekend met de gevolgen van hun beperking in relatie tot hun veiligheid. Het is een misvatting dat mensen met een verstandelijke beperking zich niet kunnen voorbereiden op een ramp. Dat kunnen zij als zij, of hun begeleiders, de juiste informatie hebben. Maar vaak zullen zij anderen, zoals de familie of persoonlijk begeleider, nog om raad, informatie of hulp moeten vragen.

Door oefening, heldere informatie en duidelijke vluchtroutes zijn mensen met een verstandelijke beperking (goed) voor te bereiden op een ramp.

Tips en aanbevelingen bij een crisis

Voor begeleiders en omgeving:

Vertel tijdens een crisis de informatie en eventuele instructies rustig; Raak als begeleider en/of hulpverlener nooit zelf in paniek;
Zorg dat mensen met een verstandelijke beperking niet in paniek raken; Zij kunnen bij elkaar paniek veroorzaken en daardoor de situatie verergeren;
Mensen met een verstandelijke beperking worden vaak rustig als zij een persoonlijke bezitting bij zich hebben. Laat hen dat meenemen;
Voorlichting is een van de belangrijkste aspecten ten aanzien van voorbereiding;
Professionele hulpverleners zijn in onvoldoende mate bekend met de gevolgen van de beperking voor de veiligheid;
Vertel voortdurend en duidelijk wat er van mensen met een verstandelijke beperking en hun begeleider(s) wordt verwacht en wat zij zelf moeten doen in het kader van hun veiligheid.

Voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking:

Informeer bekenden over uw beperking en hoe zij u kunnen helpen in geval van nood;
Oefen regelmatig hoe u het huis snel kunt verlaten;
Kunt u uw huis niet verlaten? Ga dan voor een raam aan de straatkant staan, zodat de brandweer u kan zien;
Volg de instructies van de hulpdiensten op.

Opvang en nazorg

Tijdens de opvang hebben mensen met een verstandelijke beperking behoefte aan duidelijke instructies en structuur.

Ervaringen

William Westveer: “Beelden zijn belangrijker dan woorden”

“Mensen met een verstandelijke beperking hebben meer moeite met lezen en het begrijpen van tekst. Beelden zijn belangrijker dan woorden. Eenvoudige, duidelijke tekens bereiken hen het beste. Net als korte, bondige teksten. Vooral tijdens een ramp.

Ik sta zelf nooit stil bij een ramp. Als het gebeurt, gebeurt het. Daar ben ik nuchter in. Wel weet ik thuis de transistorradio, zaklamp en verbanddoos te vinden. En er liggen batterijen en kaarsen op voorraad. Veiligheid gaat voor alles. Bij brand ga ik geen spullen redden, maar zorg ik dat mijn gezin het huis uit komt. Lukt dat niet meer? Dan gaan we in de douche staan, want daar is water. Ik vraag me alleen af of dat juist is.

Je denkt altijd: “Een ramp overkomt me niet.” Tot er iets dichtbij gebeurt. Wat moet je dan doen? Het is vooral een kwestie van vaak oefenen. Als de sirene gaat deuren en ramen dichtdoen en radio en televisie aanzetten. Dat weet ik nog. Maar ik wist niet dat je bij een overstroming licht en stroom uit moet schakelen. En dat je de regionale zender aan moet zetten, wist ik ook niet. Oefening, heldere informatie en duidelijke vluchtroutes. Zo zijn mensen met een verstandelijke beperking goed voor te bereiden op een eventuele ramp.”

Verstandelijke beperking

Inhoud